คู่มือ อย. สำหรับธุรกิจชา เรียนรู้ อย. คืออะไร ทำไมต้องขอ? พร้อมขั้นตอนการขอ อย. ละเอียดทุกขั้นตอน และเคล็ดลับขอ อย. ให้ผ่านฉลุย อ่านเลย

อย. คืออะไร? ขั้นตอนการขอ อย. สำหรับธุรกิจชา ครบจบในที่เดียว

ในยุคที่ผู้บริโภคใส่ใจสุขภาพและความปลอดภัยของอาหารมากขึ้น “อย.” หรือ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา จึงมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการควบคุมและกำกับดูแลผลิตภัณฑ์สุขภาพให้ได้มาตรฐาน สำหรับผู้ประกอบการธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม การขออนุญาตจาก อย. จึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับ “อย. คืออะไร” มีความสำคัญอย่างไร พร้อมทั้งแนะนำขั้นตอนการขอ อย. สำหรับอาหารและเครื่องดื่มอย่างละเอียด เข้าใจง่าย อัปเดตล่าสุดปี 2025

อย. ย่อมาจาก สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (Food and Drug Administration) เป็นหน่วยงานระดับกรม สังกัดกระทรวงสาธารณสุข มีหน้าที่หลักในการปกป้องและคุ้มครองสุขภาพของประชาชนจากการบริโภคผลิตภัณฑ์สุขภาพ โดยผลิตภัณฑ์สุขภาพเหล่านั้นต้องมีคุณภาพและปลอดภัย อีกทั้ง อย. ยังส่งเสริมพฤติกรรมการบริโภคที่ถูกต้องด้วยข้อมูลวิชาการที่มีหลักฐานเชื่อถือได้และมีความเหมาะสม

เชื่อว่าหลายคนคงเคยเห็นสัญลักษณ์ อย. บนซองหรือถุงกาแฟ แต่รู้หรือไม่ว่าจริง ๆ แล้ว อย. ย่อมาจาก สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (Food and Drug Administration) เป็นหน่วยงานหลักของไทยที่คอยดูแล ควบคุม กำกับ คุณภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์สุขภาพ ไม่ว่าจะเป็น อาหาร ยา เครื่องสำอาง เครื่องมือแพทย์ วัตถุอันตรายที่ใช้ในบ้านเรือน ฯลฯ เพื่อให้ผู้บริโภคมั่นใจได้ว่าสินค้าเหล่านี้ปลอดภัย ได้มาตรฐาน

สำหรับธุรกิจชา ไม่ว่าคุณจะเป็นผู้ผลิต ผู้นำเข้า หรือผู้จำหน่าย การขอจดทะเบียน อย. ถือเป็น “กุญแจสำคัญ” ที่สร้างความน่าเชื่อถือ และรับประกันความปลอดภัยให้กับผู้บริโภค เพราะชาจัดเป็น “อาหารที่กำหนดคุณภาพหรือมาตรฐาน” ตามพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 และประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 435) พ.ศ. 2565

ไม่ใช่ชาทุกประเภทจะต้องขอ อย. ชาที่ “ต้อง” ขอ อย. คือชาที่แปรรูปและบรรจุในภาชนะปิดสนิท พร้อมจำหน่าย ซึ่งตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 435) พ.ศ. 2565 กำหนดให้ชา รวมถึงชาสมุนไพร เป็นอาหารที่ต้องมีฉลากและต้องขอเลขสารบบอาหาร (เลข อย.) โดยแบ่งเป็นประเภทหลัก ๆ ดังนี้ :

หัวใจสำคัญของการขอ อย. ชา ให้ผ่านฉลุยคือ “เอกสาร” ต้องครบถ้วน ถูกต้อง ชัดเจน โดยเอกสารที่ต้องเตรียม แบ่งเป็น 2 ส่วนหลัก ๆ คือ :

เดี๋ยวนี้การขอ อย. สะดวกกว่าเดิมเยอะ เพราะสามารถยื่นขอ จดทะเบียน อย. ผ่านระบบออนไลน์ (e-Submission) ได้แล้ว มาดูขั้นตอนการขอ อย. ชา แบบละเอียด เข้าใจง่าย กันเลย :

ค่าใช้จ่ายในการขอ อย. ชา จะแบ่งตามประเภทคำขอ ดังนี้ :

ประเภทคำขอค่าธรรมเนียม (บาท)
คำขอใบสำคัญการขึ้นทะเบียนตำรับอาหาร (สบ.5)5,000
คำขอแก้ไขรายการทะเบียนตำรับอาหาร (สบ.6)3,000
คำขอใบแทนใบสำคัญ100
คำขออนุญาตใช้/แก้ไขฉลากอาหาร (สบ.7)2,000
คำขออื่น ๆ ที่นอกเหนือจากที่กำหนดไว้500
ค่าตรวจวิเคราะห์ผลิตภัณฑ์ (ถ้ามี)แตกต่างกันไป
ค่าธรรมเนียมธนาคาร (กรณีชำระผ่านธนาคาร)แตกต่างกันไป

โดยทั่วไป กระบวนการพิจารณาคำขอ อย. ชา จะใช้เวลาประมาณ 30-90 วันทำการ นับจากวันที่ยื่นคำขอ ชำระค่าธรรมเนียมครบถ้วน และเอกสารมีความถูกต้องสมบูรณ์ ทั้งนี้ ระยะเวลาอาจมากหรือน้อยกว่านี้ ขึ้นอยู่กับ:

คู่มือ อย. สำหรับธุรกิจชา เรียนรู้ อย. คืออะไร ทำไมต้องขอ พร้อมขั้นตอนการขอ อย. ละเอียดทุกขั้นตอน และเคล็ดลับขอ อย. ให้ผ่านฉลุย อ่านเลย

สถานที่ผลิตต้องสะอาด ถูกสุขลักษณะ มีการแบ่งพื้นที่การผลิตเป็นสัดส่วน ป้องกันการปนเปื้อน และเป็นไปตามหลักเกณฑ์ GMP (Good Manufacturing Practice) หรือ HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ควรระวังเรื่องความชื้น เพราะอาจส่งผลต่อคุณภาพของชา

  • การคัดเลือกและจัดเก็บวัตถุดิบ : เลือกใช้ใบชาและสมุนไพร (กรณีชาสมุนไพร) ที่มีคุณภาพ ปลอดภัย ได้มาตรฐาน มีการจัดเก็บอย่างเหมาะสมเพื่อป้องกันความชื้น แมลง และสัตว์พาหะ
  • การควบคุมกระบวนการผลิต : ควบคุมทุกขั้นตอนการผลิตอย่างเข้มงวด ตั้งแต่การล้าง การอบ การคั่ว การหมัก (ถ้ามี) การบรรจุ เพื่อป้องกันการปนเปื้อน
  • การตรวจสอบผลิตภัณฑ์สำเร็จรูป : สุ่มตรวจผลิตภัณฑ์ชาสำเร็จรูปอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้มั่นใจว่าได้มาตรฐาน เช่น ตรวจสอบคุณภาพ สี กลิ่น รสชาติ ปริมาณสารสำคัญ (ถ้ามี) และความปลอดภัย
  • สูตรต้องชัดเจน : ระบุสูตรและส่วนประกอบทั้งหมดของชาอย่างละเอียด ถูกต้อง คิดเป็นเปอร์เซ็นต์น้ำหนักให้ครบ 100%
  • ส่วนประกอบต้องปลอดภัย : วัตถุดิบที่ใช้ต้องปลอดภัยและได้รับอนุญาตให้ใช้ในอาหาร ตรวจสอบรายชื่อวัตถุเจือปนอาหารที่อนุญาตจากประกาศกระทรวงสาธารณสุข
  • ระบุแหล่งที่มา (ถ้ามี) : กรณีที่ต้องการระบุแหล่งที่มาของชา หรือ ชาสมุนไพร ต้องมีหลักฐานประกอบ
  • ชื่ออาหาร : ต้องสื่อถึงชนิดและประเภทของชาอย่างชัดเจน
  • เลขสารบบอาหาร (อย.) : ต้องขออนุญาตและได้รับเลข อย. ก่อนจึงจะแสดงบนฉลากได้
  • ส่วนประกอบสำคัญ : แสดงส่วนประกอบทั้งหมด เรียงลำดับตามปริมาณจากมากไปน้อย
  • ปริมาณสุทธิ : แสดงปริมาณสุทธิของชาในภาชนะบรรจุ
  • วันเดือนปีที่ผลิตและหมดอายุ/ควรบริโภคก่อน : แสดงข้อมูลให้ชัดเจน อ่านง่าย
  • ชื่อและที่อยู่ผู้ผลิต/ผู้นำเข้า/ผู้จัดจำหน่าย : ระบุข้อมูลอย่างใดอย่างหนึ่งให้ครบถ้วน
  • วิธีเก็บรักษา : แนะนำวิธีการเก็บรักษาชาอย่างเหมาะสม
  • วิธีชง (ถ้ามี) : แนะนำวิธีการชงชาที่เหมาะสม
  • ข้อมูลสำหรับผู้แพ้อาหาร (ถ้ามี) : เช่น “อาจมีส่วนผสมของ…”
  • ข้อมูลโภชนาการ (ถ้ามี) : แสดงข้อมูลโภชนาการตามจริง
  • เอกสารไม่ครบถ้วน : จัดทำเช็คลิสต์เอกสาร และตรวจสอบให้ครบถ้วนก่อนยื่นคำขอ
  • ข้อมูลในเอกสารไม่ตรงกัน : ตรวจสอบความถูกต้องและสอดคล้องกันของข้อมูลในเอกสารทุกฉบับ
  • ฉลากไม่ถูกต้อง : ศึกษาข้อกำหนดเกี่ยวกับฉลากชาให้ละเอียด และปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด สามารถขอรับคำปรึกษาจาก อย. ได้
  • สถานที่ผลิตไม่ได้มาตรฐาน : ปรับปรุงสถานที่ผลิตให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ GMP หรือ HACCP และขอรับการตรวจประเมินสถานที่ผลิต
  • สูตรและกรรมวิธีการผลิตไม่ชัดเจน : อธิบายสูตรและกรรมวิธีการผลิตโดยละเอียด พร้อมแนบเอกสารหรือรูปภาพประกอบ (ถ้ามี)
  • ไม่ตอบสนอง หรือ ตอบสนองช้า : เมื่อได้รับคำขอให้แก้ไข หรือ ชี้แจงข้อมูลเพิ่มเติมจากเจ้าหน้าที่ ต้องรีบดำเนินการ และติดต่อกลับโดยเร็ว

นอกจากนี้ อาจมีค่าใช้จ่ายอื่น ๆ เช่น ค่าตรวจวิเคราะห์ผลิตภัณฑ์ ค่าเดินทางกรณีมีการตรวจสอบสถานที่ผลิต

การขอ อย. ให้กับผลิตภัณฑ์ชา อาจดูเหมือนซับซ้อน แต่จริง ๆ แล้วไม่ยากเกินไป เพียงแค่ศึกษาข้อมูล เตรียมเอกสารให้ครบถ้วน และปฏิบัติตามขั้นตอนอย่างถูกต้อง เท่านี้ธุรกิจกาแฟของคุณก็เติบโตได้อย่างมั่นคง สร้างความเชื่อมั่นให้ผู้บริโภค และพร้อมแข่งขันในตลาดทั้งในและต่างประเทศ หากคุณเป็นเจ้าของธุรกิจกาแฟ หวังว่าบทความนี้จะตอบคำถามที่ว่า “อย. คืออะไร” และเป็นคู่มือการขอ อย. ที่เป็นประโยชน์กับคุณ

“สำหรับผู้ที่อยากจะเปิดร้านชา หัวใจสำคัญที่จะทำให้การขอ อย. ชา ผ่านได้ง่าย คือ การเลือกใช้ใบชาที่มีคุณภาพ ปลอดภัย และได้มาตรฐาน เพราะ อย. ให้ความสำคัญกับแหล่งที่มา กระบวนการเพาะปลูก การเก็บเกี่ยว และการแปรรูป หากคุณเลือกใช้วัตถุดิบชาที่มีคุณภาพดี มีแหล่งที่มาชัดเจน และผ่านกรรมวิธีการผลิตที่ได้มาตรฐาน ก็จะช่วยเพิ่มโอกาสในการขอ อย. ผ่านได้ง่ายขึ้น”

คู่มือ อย. สำหรับธุรกิจชา เรียนรู้ อย. คืออะไร ทำไมต้องขอ พร้อมขั้นตอนการขอ อย. ละเอียดทุกขั้นตอน และเคล็ดลับขอ อย. ให้ผ่านฉลุย อ่านเลย

Bluemocha ผู้ผลิตและจำหน่ายใบชาจากเชียงใหม่ ที่มีชาให้เลือกมากกว่า 40 รายการ ทั้งชาไทย ชาเขียว ชาไต้หวัน และอื่น ๆ อีกมากมาย โดยคัดสรรวัตถุดิบจากแหล่งปลูกที่ได้มาตรฐานทั้งในประเทศและนำเข้าจากต่างประเทศ ผ่านกระบวนการผลิตที่ทันสมัย ทำให้ได้ใบชาที่มีคุณภาพ รสชาติดี และปลอดภัย ซึ่งจะช่วยให้การขอ อย. ของคุณเป็นเรื่องง่ายขึ้น “ไม่ว่าจะเป็น ชาไทยพรีเมียม, ชาไทยโกลด์, ชาเขียวพรีเมียม, ชาไต้หวัน, ชาไต้หวันพรีเมียม, ชาอัญชัน, ชามะลิใส, ผงครีมชีส, ผงโกโก้, ชาแดงโบราณ, ชาเขียวโกลด์, ชาเขียวมะลิ, ชาเขียวใส, ชาเขียวไม่มีสี, ชาเขียวมัทฉะ, ชาอู่หลงสีทอง GD-8, ชาพีนัทบัทเตอร์, ชากุหลาบ, ชาเบอร์รี่, ชาพีช, ชาสด, ชากระเจี๊ยบ และผงดาร์กเกอร์โกโก้ ที่มีความเข้มข้นเพิ่มขึ้นถึง 2 เท่า คุณสามารถเลือกให้ตรงกับความต้องการ” นอกจากคุณภาพของวัตถุดิบแล้ว มาตรฐานของโรงงานผลิต ก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการขอ อย. โรงงานที่ได้มาตรฐาน GMP (Good Manufacturing Practice) และ HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) จะช่วยให้คุณมั่นใจได้ว่ากระบวนการผลิตชานั้นสะอาด ปลอดภัย และได้มาตรฐาน

“Bluemocha มีโรงงานผลิตชาที่ได้มาตรฐาน HACCP, GHPs, HALAL และ USFDA ใส่ใจในทุกขั้นตอนการผลิต ตั้งแต่การคัดสรรใบชา การคั่วอบ การบรรจุ จนถึงการจัดส่ง ทำให้มั่นใจได้ว่าผลิตภัณฑ์ชาทุกตัวมีคุณภาพและความปลอดภัย พร้อมสำหรับการยื่นขอ อย. นอกจากนี้ Bluemocha ยังมีบริการ OEM&ODM รับผลิตชาในแบรนด์ของลูกค้า พร้อมบริการยื่นจด อย. และขอรับรอง HALAL อีกด้วย” จะเห็นได้ว่าการเตรียมตัวขอ อย. ชานั้นมีหลายขั้นตอน และต้องใส่ใจในรายละเอียด สำหรับผู้ประกอบการที่ต้องการความสะดวก รวดเร็ว และมั่นใจได้ในคุณภาพ Bluemocha พร้อมเป็นเพื่อนคู่คิดและให้คำปรึกษาแบบครบวงจร ตั้งแต่การพัฒนาสูตรชา การผลิต การบรรจุ การขอ อย. ไปจนถึงการส่งออก ด้วยบริการที่หลากหลาย เช่น

คู่มือ อย. สำหรับธุรกิจชา เรียนรู้ อย. คืออะไร ทำไมต้องขอ พร้อมขั้นตอนการขอ อย. ละเอียดทุกขั้นตอน และเคล็ดลับขอ อย. ให้ผ่านฉลุย อ่านเลย

Other Blogs